52 pomysły, które zmieniły świat - 32. Kapitalizm
Wynaleziony przez kupców renesansowych Włoch, kapitalizm stanowi obecnie podstawę prawie wszystkich gospodarek świata
Leonardo DiCaprio jako uber-kapitalista Jordan Belfort w Wilku z Wall Street
USA/Empics Rozrywka
W tej serii The Week przygląda się pomysłom i innowacjom, które na stałe zmieniły sposób, w jaki postrzegamy świat. W tym tygodniu w centrum uwagi znajduje się kapitalizm:
Kapitalizm w 60 sekund
W zależności od tego, którego z przywódców partyjnych pytałeś w grudniowej kampanii wyborczej, powiedziano by ci, że kapitalizm jest albo najlepszym sposobem na wspierać najbiedniejszych i najbardziej potrzebujących w społeczeństwie lub system chciwość jest dobry, który już nie działa .
Nie ma nagród za odgadnięcie, który cytat należy do Borisa Johnsona, a który do Jeremy'ego Corbyna, ale debata między nimi była symbolem szerszej dyskusji w polityce zachodniej.
W Stanach Zjednoczonych wyścig kandydatów na prezydenta Partii Demokratycznej stał się bitwą między prokapitalistami, takimi jak Pete Buttigieg, a reformistami, takimi jak Bernie Sanders. Podobnie we Francji, Niemczech i Hiszpanii partie lewicy i prawicy idą łeb w łeb o sukces i przyszłość kapitalizmu.
Mówiąc najprościej, kapitalizm jest systemem gospodarczym, w którym rząd odgrywa drugorzędną rolę wobec ludzi i firm. W kapitalizmie rząd nie organizuje centralnie produkcji, a zamiast tego produkty są swobodnie produkowane przez jednostki i sprzedawane z zyskiem.
Jest to opisane jako wolny rynek, sposób prowadzenia gospodarki opisany przez: Milton Friedman jako jedyny sposób, jaki kiedykolwiek odkryto, aby wiele osób współpracowało ze sobą dobrowolnie. W większości krajów – na przykład w Wielkiej Brytanii – rząd w pewnym stopniu ingeruje w gospodarkę poprzez przepisy i regulacje, ale jest bardziej swobodny niż jest kontrolowany.
Obrońcy systemu argumentują, że rozprzestrzenianie się kapitalizmu na całym świecie poprawiło jakość życia milionów ludzi, z Ekonomista donosząc w 2013 r., że w ciągu 20 lat kapitalistyczna ekonomia wydobyła prawie miliard ludzi ze skrajnego ubóstwa.
Jednak inni, jak Corbyn i Sanders, twierdzą, że jest to system, który pozostawia w tyle najbiedniejszych w społeczeństwie, ponieważ pracownicy zawsze otrzymują mniej niż wartość, jaką tworzą dla swojego pracodawcy.
Francuski ekonomista Thomas Piketty mówi, że kapitalizm prowadzi do: niezrównoważone nierówności które mogą rozbić społeczeństwa wzdłuż linii bogactwa.
Jak to się rozwinęło?
Pierwsze użycie słowa kapitalista w języku angielskim przypisuje się Arthurowi Youngowi w Podróże po Francji , opublikowanym w 1792 roku. Prawdopodobnie było to zainspirowane wcześniejszym użyciem wyrażenia kapitaliści , który pojawił się w pracy francuskiego naukowca Etienne Claviera już w 1786 roku.
Ekonomista donosi, że kapitalizm w jego nowoczesnej formie wywodzi się z wczesnego renesansu oraz przedsiębiorczości i pomysłowości włoskich kupców. W miastach-państwie, takich jak Florencja, kupcy zdali sobie sprawę, że zamiast sprzedawać produkty lokalnie, w niewielkich ilościach, istnieje możliwość przekształcenia zdrowego lokalnego przemysłu wełnianego w międzynarodowy biznes.
Ten niewielki wczesny kapitalizm sprawił, że kupcy zatrudniali ludzi do regularnej pracy dla nich w celu uzyskania regularnego dochodu, jednocześnie badając działalność związaną z wynajmem i pożyczaniem.
Według historyka Fernanda Braudela Holandia uruchomiła pierwszą na świecie giełdę w XVII wieku. Utrwaliło to koncepcję inwestowania kapitału, a inwestorzy lokowali swoje pieniądze w pierwszych na rynku spółkach – Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej i Holenderskiej Kompanii Zachodnioindyjskiej.
Rewolucja przemysłowa połowy XVIII wieku spowodowała, że kapitalizm wpadł w przesadę. Jak historiacrunch.com Zauważa, że przed mechanizacją przemysłu większość ludzi pracowała w chałupnictwie, w którym towary na sprzedaż produkowano na małą skalę, zwykle w domu.
Jednak nowa gospodarka przemysłowa wymagała znacznych nakładów pracy i inwestycji ze strony osób fizycznych, a niekoniecznie rządu w celu sfinansowania innowacji, dodają strony. To doskonale pasowało do modelu kapitalistycznego, pozwalając na powstanie czegoś, co uznalibyśmy za nowoczesny kapitalizm, w którym inwestycje jednostek, kierujących się motywacją zysku, stanowiły podstawę uprzemysłowionych gospodarek.
W 1776 roku szkocki ekonomista Adam Smith opublikował swoją pracę Badanie natury i przyczyn bogactwa narodów (często skracane do Bogactwo narodów ). Smith argumentował w nim, że rząd nie powinien kontrolować gospodarki, ale zamiast tego powinien rządzić wolny handel i konkurencja, pozwalając jednostkom decydować, jak wydać swój kapitał w celu uzyskania większych dochodów.
Praca Smitha została powtórzona przez innych ekonomistów, takich jak kolega Szkot David Hume. Ta wschodząca szkoła myślenia w połączeniu z dynamicznie rozwijająca się gospodarka zwiastowana przez rewolucję przemysłową , stanowił podstawę klasycznego liberalizmu, ideologii niezbędnej dla kapitalizmu, opartej na indywidualizmie gospodarczym i zasadach wolności gospodarczej, własności prywatnej, konkurencji, interesowności i samodzielności.
Liberalizm zaczął zakorzenić się w polityce, z Kraje zachodnie porzucają protekcjonistyczną politykę gospodarczą , którego kulminacją była decyzja brytyjskiego premiera Roberta Peela o uchyleniu ustaw zbożowych – serii ustaw pozwalających rządowi regulować ceny kukurydzy – w 1846 r.
W XX wieku uścisk kapitalizmu nad światową gospodarką mocno się umacniał. Globalizacja handlu sprawiła, że kapitalizm został wyeksportowany do czterech stron świata, a proces ten był wspomagany przez rozległe imperia mocarstw europejskich i Ameryki.
Zaczęła jednak pojawiać się opozycja wobec kapitalizmu – najpierw po rewolucji rosyjskiej z 1917 r. i ponownie po Wielkim Kryzysie w latach 30. XX wieku. Powstanie Związku Radzieckiego, światowego supermocarstwa opartego na komunizmie, służyło jako zagrożenie dla zachodniej doktryny kapitalistycznej przez całe 1900, aż do jej upadku w 1991 roku.
Tymczasem Wielki Kryzys wywołał nastroje antykapitalistyczne, które pojawiły się w podobnej formie po globalnym krachu finansowym w 2008 roku. Miliony ludzi, którzy stracili domy i pracę, zostały pozostawione samym sobie , powiedział Harold James, profesor historii i spraw międzynarodowych na Uniwersytecie Princeton.
Jak mówi James, krach finansowy XXI wieku wystarczył, by zasiać ziarno nastrojów antykapitalistycznych. Podobnie jak krach lat 30., ale krytyka systemu została zmniejszona przez boom gospodarczy, który nastąpił po II wojnie światowej.
Przez cały ten okres zwolennicy kapitalizmu, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, coraz bardziej niepokoili się urokiem sowieckiego komunizmu. Doprowadziło to do powstania maccartyzmu w Stanach Zjednoczonych, okresu znanego jako Czerwona Panika, podczas którego senator Joseph McCarthy przewodził fali represji politycznych przeciwko rzekomym antykapitalistom.
Gdy Zachód zbliżał się do końca XX wieku, kapitalizm został narzucony przez Margeret Thatcher w Wielkiej Brytanii i Ronalda Reagana w USA, którzy ograniczyli wydatki rządowe, podatki i regulacje. To laissez-faire podejście do ekonomii miało na celu wzmocnienie sukcesu kapitalizmu poprzez zapewnienie jednostkom swobody działania, zgodnie z ich życzeniem.
Reaganomika, jak się okazało, charakteryzuje się przekonaniem prezydenta, że: rząd nie jest rozwiązaniem naszego problemu, rząd jest problemem . To pasowało do nastroju epoki, w której postacie lubią Wall Street Gordon Gekko ucieleśniał chciwość w dobrym wieku.
Mówię do Vox , Autor Czy amerykański kapitalizm może przetrwać? , Steven Pearlstein, zauważa, że deregulacja w latach 80. pozwoliła na wzrost szerzącej się nierówności i oznacza, że przyszłość kapitalizmu powinna skupiać się na tym, by wahadło cofnęło się nieco w kierunku sprawiedliwości i równości.
Zostało to rzucone na jaw dziesięć lat temu, kiedy globalny krach finansowy obnażył wady kapitalizmu.
Dziesięć lat później pojawia się nowy typ polityka, który osiągnął pełnoletność pod koniec 2000 roku i pamięta szkody, jakie wywołał kryzys gospodarczy. Alexandria Ocasio Cortez, demokratka w USA, niedawno napisała na Twitterze, że płaca wystarczająca na utrzymanie to nie prezent, to prawo. Pracownicy często otrzymują znacznie mniej niż wartość, którą tworzą.
Jako osoba, która faktycznie pracowała w moim życiu za napiwki i stawkę godzinową, zamiast uczyć się o tym z drugiej ręki, mogę powiedzieć, że większość ludzi chce zarabiać wystarczająco, by żyć. to prawo. Pracownicy często otrzymują znacznie mniej niż wartość, którą tworzą. https://t.co/P5FsQuhCTW
- Aleksandria Ocasio-Cortez (@AOC) 26 lutego 2019 r.
W ten sposób powtórzyła najbardziej fundamentalną krytykę kapitalizmu wyrażoną przez Karola Marksa, a wraz z pojawieniem się na Zachodzie nowej grupy podobnie myślących polityków, którzy podzielają jej poglądy, krytyka prawdopodobnie nie będzie mniej głośna.
Jak zmienił świat?
Kapitalizm jest dziś fundamentem każdej zachodniej gospodarki na świecie, rozwojem, któremu na wielką skalę zakwestionował dopiero powstanie Związku Radzieckiego i czerwony mur końca XX wieku.
Zwolennicy kapitalizmu, na przykład teoretyk polityczny z Uniwersytetu Yale, Robert Dahl, wskazywali na poprawę żywienia, średnią długość życia, śmiertelność niemowląt, umiejętność czytania i pisania, rozpowszechnienie pracy dzieci, edukację i dostępny czas wolny jako skutki uboczne rozprzestrzeniania się ekonomii kapitalistycznej.
W tym sensie Dahl przedstawia ten sam argument, co The Economist, że kapitalizm szybko wyciąga miliony ludzi z ubóstwa, pomimo pewnych negatywnych skutków.
Jednak krytycy kapitalizmu wskazują na rosnące nierówności między bogatymi i biednymi, a także wyzysk najbiedniejszych w społeczeństwie, jako powody do porzucenia lub zreformowania kapitalizmu. Z pewnością prawdą jest, że w krajach takich jak Chiny, które dopiero w latach 70. przyjęły tendencje kapitalistyczne, rosną nierówności dochodowe .
Jednocześnie kwitnie wzrost gospodarczy – Chiny są obecnie jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek na świecie, według Bank Światowy .
Kapitalizm jest na razie dominującą ideologią ekonomiczną, ale czy utrzyma się w XXI wieku i później, dopiero się okaże. Jak powiedziała amerykańska pisarka Ursula Le Guin: Żyjemy w kapitalizmie. Jego siła wydaje się nieunikniona. Tak samo było z boskim prawem królów.
