Nelson Mandela w wieku 100 lat: jak zaczął się i zakończył apartheid w RPA?
System zinstytucjonalizowanej segregacji rasowej i dyskryminacji rzuca długi cień na historię kraju
Znak publiczny z czasów apartheidu
C / Wikicommons
Niewiele słów jest bardziej synonimem XX-wiecznej historii RPA niż apartheid, afrykanerskie słowo oznaczające odosobnienie, opisujące oficjalny system segregacji rasowej w tym kraju od 1948 do 1994 roku.
I żadna postać nie przyczyniła się do jej końca bardziej niż Nelson Mandela, który obchodziłby dziś swoje setne urodziny.
Przemawiając w stolicy RPA, Johannesburgu, były prezydent USA Barack Obama oddał hołd człowiekowi znanemu czule jako Madiba, który odsiedział 27 lat w więzieniu za działalność polityczną przeciwko białemu reżimowi, zanim zdobył Pokojową Nagrodę Nobla i został wybrany jako pierwszy w kraju czarny prezydent.
Wychwalając niezwykłe osiągnięcia Mandeli, Obama ostrzegł, że wartości, za którymi opowiadał się, są ponownie zagrożone.
W setną rocznicę urodzin Madiby stoimy na rozdrożu… moment w czasie, w którym mogą się uchwycić dwie bardzo różne wizje, powiedział .
Podczas gdy hołdy napływają z całego świata, The Week spogląda wstecz na historię apartheidu, jego motywy i lekcje płynące z jego spuścizny.
Dlaczego zaczął się apartheid?
Chociaż dyskryminacja czarnych Afrykanów przez białych pochodzenia europejskiego sięga XIX-wiecznego imperializmu brytyjskiego i holenderskiego, system dyskryminacji został sformalizowany dopiero po drugiej wojnie światowej.
Jak podaje portal edukacyjny, podczas II wojny światowej, bezpośrednio w wyniku udziału białych RPA, nastąpiła ogromna transformacja gospodarcza i społeczna Myśl Co .
Około 200 000 białych z RPA walczyło u boku Brytyjczyków przeciwko nazistom. W tym samym czasie miejskie fabryki w RPA rozszerzyły się, by wytwarzać zaopatrzenie wojskowe, przyciągając z konieczności swoich robotników z czarnych społeczności.
W rezultacie coraz większa liczba osób czarnoskórych przeniosła się z obszarów wiejskich do miast. W 1946 r. w dużych miastach czarnoskórzy przewyższali liczebnie białych.
Przyszłość stosunków rasowych była więc głównym problemem w wyborach w 1948 roku. Rządząca Zjednoczona Partia argumentowała, że całkowita segregacja jest niemożliwa, podczas gdy Partia Narodowa Herenigde (Zjednoczona Partia Narodowa, znana jako HNP) stwierdziła, że tylko całkowita segregacja ras zapobiegłaby wywracaniu białego społeczeństwa przez czarnych.
HNP wygrała głosowanie na partię rządzącą, zmieniając nazwę na Partię Narodową (NP).
Jakie były prawa stojące za apartheidem?
Wybór NP w 1948 roku zapoczątkował prawnie skodyfikowany rasizm.
Natychmiast uchwalono szereg ustaw w celu ustanowienia apartheidowej struktury rządu. Trzy najważniejsze bloki legislacyjne, wszystkie wprowadzone w 1950 r., to:
- Ustawa o klasyfikacji rasowej, która sklasyfikowała według rasy każdego obywatela podejrzanego o to, że nie jest Europejczykiem
- Ustawa o małżeństwach mieszanych, która zakazywała zawierania małżeństw między osobami różnych ras
- Ustawa o obszarach grupowych, która wymagała od osób określonych ras mieszkać w wyznaczonych miejscach
Jak rósł opór wobec apartheidu?
Wczesny opór wobec praw apartheidu spowodował wprowadzenie dalszych ograniczeń. W szczególności dotyczyło to delegalizacji wpływowego Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), partii politycznej, która później stała na czele ruchu przeciw apartheidowi.
Jednym z najbardziej zaciekłych agitatorów ANC był Nelson Mandela, który został aresztowany za spisek mający na celu obalenie państwa i skazany na dożywocie. Próba Rivonia w 1962 roku.
Reakcja międzynarodowa była skomplikowana przez zimną wojnę. Pomimo wspierania krajowego programu praw obywatelskich w celu zwiększenia praw Czarnych w USA, ówczesny prezydent Harry Truman postanowił nie protestować przeciwko systemowi apartheidu antykomunistycznego rządu RPA, aby utrzymać sojusz przeciwko Związkowi Radzieckiemu na południu Afryka, mówi Departament Stanu USA stronie internetowej.
Inne kraje zaczęły wyrażać sprzeciw wobec brutalności reżimu południowoafrykańskiego w 1960 r., kiedy biała południowoafrykańska policja otworzyła ogień do nieuzbrojonych czarnych protestujących w mieście Sharpeville, zabijając 69 osób.
Według Departamentu Stanu USA pod koniec lat 70. oddolnym ruchom w Europie i Stanach Zjednoczonych udało się zmusić swoje rządy do nałożenia sankcji gospodarczych i kulturowych na Pretorię, czego kulminacją było uchwalenie przez Kongres USA w 1986 roku kompleksowej ustawy o zwalczaniu apartheidu.
Jak skończył się apartheid?
W obliczu rosnącej presji ze strony całego świata wiele dużych międzynarodowych firm wycofało się z RPA. Ponaglane przez wnikliwie zmobilizowaną czarną amerykańską opinię, amerykańskie banki i korporacje zaczęły pozbywać się udziałów w RPA, mówi Opiekun .
W odpowiedzi uchylono głupkowate prawa zakazujące małżeństw i seksu między różnymi rasami, a także zniesiono zakaz posiadania czarnoskórej własności.
Jednak ku niezadowoleniu czarnych mieszkańców miasteczka, zachowano segregację mieszkaniową i edukacyjną oraz klasyfikacje rasowe.
Skutki tych wewnętrznych niepokojów i międzynarodowego potępienia doprowadziły do dramatycznych zmian, poczynając od 1989 roku. Premier RPA P.W. Botha podał się do dymisji po tym, jak stało się jasne, że stracił wiarę rządzącej Partii Narodowej w wyniku niemożności zaprowadzenia porządku w kraju.
W posunięciu, które zaskoczyło obserwatorów, jego następca, F. W. de Klerk, ogłosił w swoim przemówieniu otwierającym parlament w lutym 1990 r., że znosi zakaz ANC. Niecałe dwa tygodnie później usankcjonował uwolnienie Mandeli. Obaj mężczyźni ostrożnie dzielili władzę, dopóki wolne wybory nie dały Mandeli przystojnej większości, a apartheid oficjalnie zakończył się w 1994 roku.
Jakie jest dziedzictwo apartheidu?
Uchylenie większości przepisów dotyczących segregacji w 1990 r. było w większości symboliczne, ponieważ zamierzony rezultat był już wdrożony, mówi Daniel R. Magaziner, profesor historii Uniwersytetu Yale i autor książki Prawo i prorocy: Świadomość Czarnych w Afryce Południowej, 1968-1977 .
Fakt, że uchylenie zostało uchwalone w tak przeważającym stopniu przez parlament, nie wydaje mi się, by przemawiało za nagłą liberalizacją polityki południowoafrykańskiej, mówi Magaziner. Myślę, że to przemawia do ludzi uznających rzeczywistość, że to prawo było anachroniczne i nie miało już praktycznego zastosowania.
Jednak wpływ apartheidu jeszcze się nie skończył. Chociaż biali mieszkańcy RPA stanowili tylko 10% populacji kraju pod koniec apartheidu, byli właścicielami prawie 90% ziemi.
Jak podaje magazyn Smithsonian, ponad ćwierć wieku od uchylenia ustawy dystrybucja gruntów pozostaje punktem nierówności w kraju.
