Basquiat na Barbakanie: Boom for Real
Kurator Eleanor Nairne opowiada o wpływach, jakie można znaleźć w pionierskiej pracy Jean-Michela Basquiata w jego pierwszej brytyjskiej retrospektywie
Boom for Real to pierwsza duża retrospektywa Jeana-Michela Basquiata w Wielkiej Brytanii. Czego możemy się spodziewać po tej wystawie?
Aby móc zagłębić się w celebrację życia i pracy Basquiata. Jedną z rzeczy, która jest dla nas tak ekscytująca w tej chwili, gdy instalujemy, jest po prostu przypominanie o czystej sile tych prac w ciele. Większość z nas zna je w reprodukcji, na przykład w książkach, na pocztówkach i koszulkach, ale oglądanie ich osobiście jest rewelacją. To, co próbowaliśmy zrobić [na wystawie], to umiejscowić pracę w swoistym momencie z tamtego czasu Nowego Jorku od późnych lat 70. do wczesnych lat 80. XX wieku. Staraliśmy się oddać, jak wyglądał tamten czas dla Basquiata i jak to przenika do pracy, więc mamy wideoklipy i materiały archiwalne, fotografie, projekty plakatów – cały ten bogaty materiał, który pozwala obrazom być widziane w ich najbardziej żywej formie.
Jak myślisz, do kogo wystawa przypadnie do gustu?
Wszyscy! Szczerze mówiąc, powodem, dla którego uważam Basquiata za tak fascynującego artystę, jest to, że miał zdolność przemawiania do tak wielu różnych ludzi. Czasami myślę o jego wychowaniu na Brooklynie, o tym, że jego ojciec był Haitańczykiem, a matka Portorykańczykiem w drugim pokoleniu. W domu mówił po angielsku, francusku i hiszpańsku, a kiedy dorastasz w wielojęzycznym domu, musisz bardzo szybko zmieniać języki. Myślę, że to jakoś udało się jego pracy, mówią kilkoma językami jednocześnie. Z jednej strony są więc pełne popularnych odniesień do wszystkiego, od kreskówek po rozmowy, które może prowadzić z przyjaciółmi, ale z drugiej strony mają też dość wysokie odniesienia, takie jak historia zachodniego malarstwa XX wieku, afrykańskie tradycje ludowe lub bebop jazz, co oznacza, że są przesiąknięte znaczeniem i każdy może w nich coś znaleźć.
Jego twórczość wydaje się obejmować kilka tematów. Jakie były jego główne inspiracje?
Jedną z najciekawszych rzeczy w jego sposobie pracy jest to, że miał niemal nienasycony apetyt na informacje. Mamy całkiem dobre pojęcie o odwiedzanych przez niego wystawach, czytanych książkach, słuchanej muzyce i filmach, na które chodził, a wiele z tych informacji znajduje się na wystawie, aby pomóc zwiedzającym i dać wgląd w to, co obrazy mogą się odnosić. Powodem, dla którego pozostaje dziś tak ważny, jest to, że jest dość prototypowy w tym, jak pracujemy dzisiaj z wieloma otwartymi kartami na naszych ekranach i strumieniowaniem tak wielu różnych źródeł multimediów jednocześnie. To dość niezwykłe, że pracował w epoce przedcyfrowej.
Tak, wydawał się bardzo wyprzedzać swoje czasy, ale można też powiedzieć, że jego sztuka też jest bardzo nieaktualna.
Myślę, że to prawda. Trudno jest wyartykułować, w jaki sposób coś może należeć całkowicie do bardzo szczególnego okresu historii, a jednocześnie wydaje się mówić do przodu, rzutując się na przyszły moment. Jedną z rzeczy, które zawsze uważałem za naprawdę mocne w jego historii życia, jest to, że oto facet, który nie ma żadnego formalnego wykształcenia artystycznego, postanawia opuścić szkołę w wieku 16 lat i jest bardzo samodzielnym człowiekiem, ma nadzwyczajny determinacja co do artysty, którym ma się stać. Początkowo wkroczył na scenę w centrum Nowego Jorku i zaczął robić graffiti w duecie artystycznym SAMO, a potem tworzył kolaże i pocztówki oraz dostosowywał kaski do futbolu amerykańskiego. Nałogowo wykonywał prace, które we wczesnych latach sprzedawał na ulicy. W tym sensie miał niesamowitego ducha przedsiębiorczości, co oczywiście widać w wielu pokoleniach YouTube. Częściowo jest to autopromocja, ale częściowo chodzi o zuchwałość – posiadanie absolutnej wiary w siebie. Innym sposobem, w jaki możemy myśleć o Basquiat jako współczesnym, jest to, że tak naprawdę nie zdefiniował siebie. Jestem bardzo świadomy, że ludzie teraz myślą o nim przede wszystkim jako o malarzu, ale w tamtym czasie pracował równie często w graffiti, poezji, muzyce, performansie i wszystkich tych innych dziedzinach. Wszyscy byli rozszerzoną częścią tego, kim był jako artysta i myślę, że tak naprawdę chodzi o posiadanie tego rodzaju przekonania do siebie i tego przymusu pracy i dzielenia się tym, co chcesz zrobić i co chcesz powiedzieć światu.
Czy miał motywację polityczną?
Tak, myślę, że był bardzo politycznym artystą. To był trudny czas, aby pracować jako młody czarnoskóry artysta w Nowym Jorku, a on był postacią stosunkowo nietypową. Jego doświadczenie rasizmu – które prawdopodobnie było dla niego codziennym doświadczeniem – było dużą częścią tego, co skierował do swojej pracy i do myślenia o tym, co to znaczy być artystą o mieszanym dziedzictwie kulturowym.
Jak myślisz, jaki jest trwały wpływ Basquiata na świat sztuki?
Myślę, że jest ogromny i myślę, że właściwie rośnie. Często w przypadku artysty myślimy o nim jako o wypowiadającym się za życia lub zaraz po jego życiu, a wtedy pojawia się pytanie, jak długo może utrzymać się to znaczenie. Myślę, że w przypadku Basquiata jedną z rzeczy, które są tak niesamowite w tej pracy, jest to, że zyskuje na znaczeniu – jest to praca, która z biegiem lat wydaje się coraz bardziej żywa.
Basquiat: Boom for Real jest w Barbakanie od 21 września 2017 do 28 stycznia 2018; barbican.org.uk
