Ekwador i Galapagos: śladami Darwina
Słynący z bogatej różnorodności dzikiej przyrody Ekwador ma również żywe wyczucie historii ludzkości
Siedzę na balkonie baru w Quito, patrzę w dół na bruk i kolumnady eleganckiego placu publicznego i zastanawiam się, na co się wpuściłam.
Fajerwerki eksplodują nad naszymi głowami, gdy ogromny zespół głośników na placu wystrzeliwuje patriotyczne skały do tysięcy kołyszących się biesiadników. Pary przystojnych żołnierzy patrolują długie czarne peleryny i szkarłatne szarfy, najwyraźniej przysłane z innej epoki — lub z filmu Disneya — aby zachować spokój. A potem moją uwagę przykuwa z powrotem do baru przybycie kilku kieliszków wypełnionych różnymi piwami, o których nie wiedziałem, że zamówiłem.
Okazało się, że obchody miały upamiętnić 484. rocznicę założenia miasta przez hiszpańskich konkwistadorów, a liczne piwa były wynikiem moich przypadkowych eksperymentów z językiem, który przywieźli ze sobą. Zapytany, który piwo regionalne Wolałbym, uśmiechnąłem się i skinąłem głową.
Nic z tego nie miałem na myśli, planując podróż do Ekwadoru, kraju najbardziej znanego z bogactwa ekologicznego lasów deszczowych – i oczywiście na Wyspy Galapagos. Ucztowania w Quito, które miały trwać przez następne pięć dni, były hałaśliwym przypomnieniem, że jest ono bogate w historię zarówno ludzką, jak i naturalną.
Jego kawałek jest wystawiony w Casa del Alabado, muzeum poświęconym sztuce i artefaktom sprzed przybycia Hiszpanów. Oprócz Inków złoto i srebro to skarby ze znacznie starszych cywilizacji. Pięknie oświetlone i wyselekcjonowane z orzeźwiającą powściągliwością (tylko 500 sztuk z 5000-osobowej kolekcji jest na wystawie), od sacrum, przez seksualność, po zaskakujące.
Fallus jest dobrze przedstawiony, podobnie jak części kobiece i figury z elementami każdej z nich. Inne eksponaty wydają się zarówno starożytne, jak i współczesne, znajome i nie z tego świata. Moim ulubionym jest kawałek skały o kanciastych krawędziach, przekształcony kilkoma wyrzeźbionymi liniami w coś na wpół człowieka, na wpół kosmicznego najeźdźcę.
Twórczość rzeźbiarza mogła zostać sztucznie zintensyfikowana – starożytni Ekwadorczycy byli entuzjastycznymi konsumentami stymulantów i halucynogenów – ale mieli też mnóstwo inspiracji w żywych stworzeniach wokół nich. W Mashpi Lodge, luksusowym, przeszklonym eko-hotelu trzy godziny na północ od Quito, spędziłem kilka dni w mglistym lesie, pośród najdziwniejszych i najwspanialszych.
Na przykład kolibry, których serca biją ponad 1200 razy na minutę, nurkując w powietrzu z prędkością 60 mil na godzinę, błysk opalizującego pióra prawie zbyt szybki dla ludzkiego oka. Mogą latać do góry nogami, jak i do tyłu, kręcąc skrzydłami w ósemce do 80 razy na sekundę – nawet jeśli niektóre gatunki ważą mniej niż 1 pensa.
Poruszają się jak żadne inne stworzenie, wisząc w powietrzu, by napić się nektaru, który napędza ich akrobacje, a następnie rzucając się z powrotem na pobliskie okonie. Od czasu do czasu jeden przelatywał szybko i nisko nad moimi uszami, przedzierając się przez powietrze z dźwiękiem podobnym do Gwiezdne Wojny miecz świetlny.
Po drugiej stronie doliny, w motylarni Mashpi, spotkałem bardziej wyluzowanego mieszkańca lasu. Po wejściu do ogrodzenia z siatki, gdzie Lepidopteryści zamieszkujący lożę opiekują się i badają wiele gatunków, które zamieszkują tutaj swój dom, natychmiast otoczyły mnie trzepoczące skrzydła. Potem duża ich para i olbrzymi motyl sowa, do którego należały, spoczął na mojej nodze.
Nie spiesząc się z wyjściem, dało mi to wystarczająco dużo czasu, aby zobaczyć, skąd wzięła się jego nazwa: sowa z powodu ciemnego koła przypominającego oko na każdym skrzydle – próba zmylenia potencjalnych drapieżników – i olbrzyma z powodu ośmiocalowej rozpiętości skrzydeł. Wyglądało na to, że mógł nosić na grzbiecie kolibra.
Byłbym zadowolony z takiej pomocy następnego ranka, kiedy dołączyłem do wędrówki przez las, przyziemny i zmagający się z rosnącą wilgocią. Mashpi oferuje możliwość pływania nad baldachimem kolejkami linowymi i rowerami podniebnymi napędzanymi pedałami, ale to właśnie wśród splątanych korzeni i winorośli wyczułem drapieżną naturę lasu mglistego.
Każde drzewo ściga się, aby dotrzeć do tego, co odrobina światła przenika przez liście, a niektóre uciekają się do ekstremalnych środków. Jeden gatunek figi wypuszcza wiele pędów wokół większego drzewa, wspinając się na pień i zaciskając uchwyt, aż drzewo żywicielskie zostanie uduszone, a figa zajmie jego miejsce.
Takie zachowanie zaintrygowałoby Karola Darwina, gdyby podróżował w głąb lądu zamiast na morze. Przybył na Wyspy Galapagos w 1835 roku i spędził niewiele ponad miesiąc zbierając przedrzeźniacze, zięby i żółwie, a także próbki skał i skamieniałości, które były wówczas jego głównym zainteresowaniem.
Po powrocie do Cambridge zwrócił większą uwagę na ptaki, zwłaszcza na zięby, i zdał sobie sprawę, że to, co uważał za dwa odrębne gatunki, w rzeczywistości było bardzo podobne - z wyjątkiem kształtu ich dziobów. Był, pisał, bardzo zaskoczony, jak bardzo niejasne i arbitralne jest rozróżnienie między gatunkami i odmianami, i przez następne dwie dekady będzie gromadził więcej dowodów na poparcie swojej powstającej teorii: że zwierzęta zmieniały się z biegiem czasu w odpowiedzi na ich środowisko i że my również zostaliśmy uwikłani w ten niekończący się przepływ egzystencjalny.
Dzisiejsi goście zobaczą wiele gatunków obserwowanych przez Darwina, chociaż wymieranie zebrało swoje żniwo. Zwłaszcza żółwie olbrzymie – pozornie pyszne – były zbierane przez tak wielu przelatujących żeglarzy, że przetrwały tylko na wyżynach jednej wyspy. Sam Darwin zjadł niektóre z nich, ale uważa się, że jeden, który przyniósł do domu, trafił do Australii, gdzie zmarła w 2006 roku w wieku około 175 lat.
Natknąłem się na kilku jej potomków podczas mojej własnej pięciodniowej podróży na pokładzie Santa Cruz II, statku wycieczkowego, który przewozi do 90 pasażerów na różnych trasach przez archipelag. Dwa razy dziennie schodziliśmy na brzeg w nadmuchiwanych pontonach, a kiedy wskakiwałem na każdą bezludną plażę, zastanawiałem się, czy ląduję śladami Darwina.
Wyspy są uderzająco różne – nawet kolor piasku waha się od białego i złotego do marsjańskiej czerwieni i wulkanicznej czerni – ale większość z nich jest ozdobiona dziką przyrodą. Genovesa żyje z ptakami, zarówno w powietrzu, jak i na ziemi, gdzie gnieżdżą się bez troski o drapieżniki czy turystów. Musieliśmy uważać, żeby nie nadepnąć na wymyślonego głuptaka czerwononogiego, kiedy oddalaliśmy się od brzegu.
Chodząc na palcach wokół basenów skalnych w Las Bachas na wyspie Santa Cruz, częściej stąpaliśmy po legwanach morskich – odrzucanych przez Darwina jako obrzydliwe, niezdarne jaszczurki – które są unikalne na tych wyspach. Dzielą linię brzegową z czerwonymi krabami skalnymi (właściwie jaskrawo pomarańczowe) i lwami morskimi, które były naszymi stałymi towarzyszami.
Intensywnie ciekawi lądu i morza, często wchodzili do dwumetrowej strefy buforowej, mającej oddzielić ludzi od reszty królestwa zwierząt. Kiedy nurkowałem z rurką u wybrzeży posypanej czerwonym piaskiem wyspy Rabido, para z nich mnie zaskoczyła, podlatując od tyłu i ocierając się o moją nogę. Z kolei ich wystraszyło moje nagłe wycofanie się, ale jeden z nich odszukał mnie chwilę później, patrząc przez moją maskę, jakby chciał się upewnić, że nie ma żadnych urazów.
Inni w grupie mieli podobne doświadczenia. Nieco dalej w morze matka i jej szczenię przepłynęły między moimi towarzyszami podróży, krążąc po spirali od pływaka do pływaka. Jeszcze więcej wróciło z nami na brzeg, wciągając się na plażę na płetwach, by obejrzeć nasze porzucone ręczniki i kamizelki ratunkowe.
Miejscowi mogą być przyjaźni, ale krajobraz jest surowy, zwłaszcza w porze suchej, która pozbawia mniejsze wyspy całej zieleni. Nawet w bardziej liściastych miejscach, na przykład wśród namorzynowych bagien w pobliżu Zatoki Darwina, było jasne, że jesteśmy tu obcy i mało prawdopodobne, że będziemy się rozwijać w krainie bez świeżej wody.
Przez większość historii ludzie trafiali tu na brzeg tylko od czasu do czasu i przez przypadek. Pierwsi przybyli rybacy sprzed epoki Inków, zepchnięci z kursu z wód przybrzeżnych i bez wątpienia zadowoleni z widoku lądu na rozległym Pacyfiku. Zostawili kilka złamanych fletów, ale niewiele dowodów na to, że się osiedlili, a nawet przeżyli.
To, czy sami Inkowie kiedykolwiek odbyli tę podróż, jest kwestią sporną: legenda sugeruje, że niektórzy to zrobili, ale dowody są nieuchwytne. Później hiszpańskie galeony i żerujący na nich piraci szukali schronienia między wyspami, ale stałe osadnictwo ludzkie musiałoby poczekać do 1832 roku, kilka lat przed przybyciem Darwina.
Dziś ludność jest kontrolowana przez prawo, a nie naturę. Na większości wysp obowiązuje zakaz osiedlania się, a na każdej z nich turyści mogą spędzić tylko kilka godzin. Następnie każda strona pozostaje nietknięta przez dwa tygodnie, aby dać jej szansę na odzyskanie sił.
Okres odpoczynku Rabidy zaczynał się, gdy zachodziło słońce, a nasze pontony zabierały nas z powrotem na statek. Foki, które cieszyły się, że nas widzą, wydawały się równie zadowolone z naszego zbliżającego się odlotu, bawiąc się na falach, gdy czekałem na swoją kolej na odejście. Tuż przed wejściem na ostatnią z łodzi obserwowałem, jak jedna spływa po nabrzeżu, rozpryskując wodę po kolei każdą płetwą i wijąc się na plecach, wciskając skórę w żwir. Straciłem ją z oczu w mrocznym świetle w drodze powrotnej na morze.
Pięciogwiazdkowy Dom Gangoteny , na starym mieście Quito, oferuje pokoje od około 350 funtów za osobę za noc, w tym śniadanie. Na Maszpi Lodge , stawki zaczynają się od 520 GBP za osobę za noc w oparciu o dzielenie się dwoma osobami, w tym zajęcia, posiłki, przewodnik i wspólne transfery powrotne z Quito. Pięć dni, cztery noce rejs po północnych Wyspach Galapagos na pokładzie Santa Cruz II wynosi od około 2990 funtów za osobę, w tym jedzenie i zajęcia, sprzęt do nurkowania i transport na wyspy.
Podróż do Ameryki Łacińskiej (0203 553 9647; travellatinamerica.co.uk ), wiodący brytyjski specjalista od podróży do Ameryki Łacińskiej, ma dziewięciodniowe wakacje do Ekwadoru i na Wyspy Galapagos, zatrzymując się na dwie noce w Mashpi Lodge, dwie noce w Casa Gangotena w Quito i cztery noce na pokładzie Santa Cruz II (obwód północny). ), od 5 463 GBP za osobę. Cena obejmuje transfery w Ekwadorze i Galapagos, wycieczki, większość posiłków, loty powrotne na Galapagos z lądu, opłaty za wstęp do Parku Narodowego Galapagos oraz roczne członkostwo w Galapagos Conservation Trust. Loty międzynarodowe są dodatkowo płatne.
